W terminologii Prawa Pracy brak jest jednoznacznego odniesienia do tych dwóch terminów.
Powszechnie zwykło się przyjmować, iż praca umysłowa to taka, która wymaga wyższego, niż przeciętnie skupienia, umiejętności analitycznych, oraz zaangażowania głównie centralnego układu nerwowego w celu realizacji określonych procesów, jakim jest odbiór i analiza informacji, podejmowanie decyzji, a także gotowość do udzielania odpowiedzi (w zależności od stanowiska).
Ten rodzaj pracy charakteryzuje się większym obciążeniem czynnikami stresogennymi związanym z koniecznością odbioru i przetwarzania dużej ilości informacji, a także z materialnym czynnikiem środowiska pracy. Praca umysłowa wiąże się z wykonywaniem pewnych dodatkowych czynności np. z ręcznym transportem ciężarów (laptop, segregator, ryza papieru), wchodząc w obszar pracy fizycznej. Praca umysłowa polega głównie na planowaniu, wykonaniu pracy koncepcyjnej polegającej na opracowaniu planu, mechanizmu działania celem zrealizowania założonego celu. Z uwagi na znaczne obciążenia statyczne, wynikające z wymuszonej pozycji ciała (z reguły praca siedząca przy obsłudze monitorów ekranowych) ten rodzaj pracy w dużej mierze obarczony jest występowaniem chorób zawodowych lub tzw. parazawodowych, polegających na przeciążeniu układu mięśniowo- szkieletowego (oprócz obciążenia statycznego ryzyko rośnie w wyniku niedostosowania stanowiska pracy do warunków antropometrycznych człowieka, lub braku właściwej organizacji pracy (np. uniemożliwienie korzystania z przerw)).
Z kolei praca fizyczna przejawia się większym zaangażowaniem układu mięśniowo – szkieletowego w proces pracy, aniżeli umysłowego. Przejawia się zwiększonym wydatkiem energetycznym w stosunku do osób wykonujących pracę umysłową, dlatego przepisy bhp szczegółowo regulują warunki pracy osób wykonujących pracę fizyczną, przy okazji nakładając na pracodawcę szereg wymagań związanych z zapewnieniem właściwych warunków pracy i niektórych świadczeń (np. posiłki profilaktyczne). Praca fizyczna nie ma jednak prawa bytu bez wysiłku umysłowego, który pracownik wykonuje w związku z wykonywanymi czynnościami. Pracownik nieustannie myśli i analizuje proces pracy, musi być wyjątkowo skupiony na wykonywaniu czynności, co ma nieodzowny wpływ na jakość i bezpieczeństwo wykonywanej przez niego pracy. Praca fizyczna obarczona jest zdecydowanie zwiększonym ryzykiem powstania urazu z uwagi na częsty kontakt z czynnikami niebezpiecznymi środowiska pracy (np. operowanie narzędziami ręcznymi z napędem, ręczne prace transportowe, odpryski/ odrzut podczas obróbki materiałów – metal drewno itp.), lub szkodliwymi, które w wyniku długotrwałego oddziaływania na organizm ludzki mogą doprowadzić do choroby zawodowej, a w skrajnych przypadkach mogą spowodować także uraz, zmieniając tym samym swoją kwalifikację (np. pyły poniżej DGW – dolnej granicy wybuchowości, maja status czynnika szkodliwego, natomiast po przekroczeniu DGW powodują zagrożenie wybuchowe).
Jak łatwo zauważyć, oba rodzaje prac nieustannie się przeplatają, dlatego trudno jest przyjąć jednoznaczne nazewnictwo w tym zakresie. Bardziej właściwym jest określenie wynikające stricte z przepisów dotyczących bhp, gdzie spotykamy się z określeniem stanowiska robotnicze oraz stanowiska administracyjno-biurowe. Pojęcia te odnoszą się już konkretnie do stanowisk pracy, których charakter wynika z rodzaju wykonywanych czynności. Przynależność stanowisk pracy do danej grupy zależy od rodzaju czynności przeważających w normalnym toku pracy, o czym decyduje ostatecznie pracodawca. Stanowiska administracyjno – biurowe charakteryzują się przewagą pracy umysłowej z „dodatkiem” pracy fizycznej. Natomiast stanowiska robotnicze wykazują znacznie większe zaangażowanie mięśni w wykonanie pracy.
