Po wystąpieniu wypadku przy pracy świadkowie mają obowiązek udzielić poszkodowanym pomocy, zabezpieczyć miejsce zdarzenia i powiadomić przełożonego / pracodawcę.

Pracodawca z kolei ma obowiązek powołać zespół powypadkowy. Zespół powołany przez pracodawcę do zbadania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy ma właśnie takie zadanie: zbadanie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy.

W wypadkach ciężkich, zbiorowych i śmiertelnych, a czasami też przy wypadkach lekkich, odrębne postępowanie prowadzi Prokuratura i Inspekcja Pracy. Te organy być może mają odmienne cele w swoich postępowaniach, niż zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę; jako przykład: Prokuratura bada, czy nie doszło do popełnienia przestępstwa (w rozumieniu Kodeksu Karnego) w związku z wypadkiem.

Czego zespół powypadkowy nie robi?

Krąży wiele mitów na temat postępowania powypadkowego, najczęściej powtarzanym jest taki, że postępowanie powypadkowe jest po to, żeby „wrobić” poszkodowanego pracownika w winę (i w domyśle pozbawić go wszelkich praw związanych z wypadkiem, w tym prawa do świadczeń).

Celem zespołu powypadkowego, powołanego przez pracodawcę, nie jest szukanie winnych, potocznie zwane „szukaniem kozłów ofiarnych”. Oczywiście może się zdarzyć, że po sprawdzeniu przyczyn technicznych, organizacyjnych i ludzkich wypadku, jedyne ujawnione przyczyny są przyczynami ludzkimi, a więc błąd popełnił człowiek. Jednakże popełnienie jakiegoś błędu nie wskazuje jeszcze, że błąd popełniono umyślnie i ta kwestia powinna być zbadana.

Również nietrafione są podejrzenia, jakoby zespół powypadkowy celowo (z jakichś nieznanych przyczyn) dążył do pozbawienia pracownika świadczeń. Warto w tym miejscu wyjaśnić kilka kwestii:

• Ewentualne świadczenia wypłaca poszkodowanemu pracownikowi, bądź rodzinie pracownika zmarłego wskutek wypadku Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Pracodawca z własnej kieszeni nie płaci żadnych odszkodowań, płacił już przed wypadkiem składki ZUS, z których zaspokojone są wszelkie świadczenia na rzecz poszkodowanego/rodziny.
• Mniej niebezpieczne dla pracodawcy – z prawnego punktu widzenia – jest rzetelne przeprowadzenie postępowania powypadkowego, niż próby manipulowania jego wynikami na niekorzyść poszkodowanego, lub co gorsza, próby ukrycia wypadku przy pracy (co rzeczywiście pozbawia poszkodowanego prawa do świadczeń z tytułu wypadku).

Po co więc przeprowadza się postępowania po wypadkach przy pracy?

Głównym celem jest:

• Stwierdzenie, w jakich okolicznościach zdarzył się wypadek i w jakim stopniu okoliczności te miały wpływ na jego wystąpienie. Jeśli duży – należy dążyć, by takie okoliczności się nie powtórzyły.
• Stwierdzenie, co w procesie pracy zawiodło (bezpośrednie przyczyny: techniczne, organizacyjne i ludzkie) do tego stopnia, że wydarzył się wypadek.
• Określenie wniosków zmierzających do uniknięcia podobnych wypadków, w podobnych okolicznościach i z podobnych przyczyn.