Badania lekarskie dla pracowników od dłuższego czasu były dyskutowane: ich zakres, forma oraz katalog osób, które były objęte wyłączeniami, nie były właściwie dopracowane i dostosowane do wymogów rynku pracy. Obecnie część ograniczeń ustawowych została zmieniona.
Nowe wyłączenia po 1 kwietnia
Od 1 kwietnia zmienił się katalog wyłączeń. Do tej pory zasada była jasna: przy zmianie pracodawcy konieczne było przeprowadzenie ponownych badań lekarskich, niezależnie od ważności poprzedniego orzeczenia o zdolności do pracy. Konieczność powtórzenia badań dotyczyła również osób, które nie pozostawały w stosunku pracy przez co najmniej 30 dni. W nowej formie utrzymano ograniczenia czasowe, co oznacza, że bez względu na pracodawcę, po 30 dniach od zerwania lub zakończenia poprzedniego stosunku pracy, konieczne będzie powtórne wykonanie badań lekarskich.
Nowością w Kodeksie Pracy jest jednak wyłączenie z obowiązku przeprowadzania badań wstępnych w przypadku zmiany pracodawcy. Zmiana ta jednak ma ograniczony zakres:
- stanowisko w nowej firmie musi być identyczne lub zbliżone do dotychczas zajmowanego przez pracownika w macierzystej organizacji;
- badania lekarskie zachowują ważność do czasu określonego przez lekarza albo w terminie przewidzianym ustawą, jeśli termin ten nie był przez lekarza skrócony;
- lista narażeń na nowym stanowisku musi być taka sama jak w poprzednim miejscu pracy;
- wyłączenie nie obejmuje osób wykonujących prace uznane za niebezpieczne.
Bez zmian – terminarz badań
Podstawowe terminy badań są określone ustawą i w nowelizacji nie wprowadzono żadnych zmian, co oznacza, że:
- co 5 lat badaniom podlegają osoby pracujące na stanowiskach biurowych bez komputerów;
- co 4 lata badaniom podlegają osoby pracujące na stanowiskach biurowych i przy komputerach;
- co 3 lata badaniom podlegają pracownicy wykonujący swoje obowiązki w miejscu o podwyższonej temperaturze;
- co 2 lata badaniom podlegają pracownicy wykonujący swoje obowiązki w miejscu o podwyższonej temperaturze, starsi niż 45 lat, a także osoby pracujące na stanowisku wiążącym się z narażeniem na oddziaływanie szkodliwych pyłów lub par;
- w terminach krótszych niż wyżej wymienione, jeśli lekarz z uzasadnionych medycznie przyczyn skróci interwał badań w stosunku do maksymalnego okresu ważności orzeczenia przewidzianego ustawą.
Po co zmiany?
W porównaniu z całokształtem przepisów regulujących badania lekarskie pracowników, wprowadzone zmiany wydają się wręcz kosmetyczne, jednak w praktyce mają one duże znaczenie. Ponieważ mobilność pracowników rośnie, zwiększa się też gotowość do podjęcia pracy na rzecz innych pracodawców, konieczność częstego wykonywania badań lekarskich staje się relatywnie bardziej uciążliwa. Przy zwiększonej rotacji pracowników jest to problematyczne także dla pracodawców, których ustawa zobowiązuje do pokrycia kosztów badań lekarskich dla pracowników.
Zmiana, nawet pozornie niewielka, w takim zakresie, w jakim zmodyfikowano Kodeks Pracy, ma na celu przede wszystkim ułatwienie formalności związanych ze zmianą miejsca zatrudnienia – wymogiem nadal jest utrzymanie identycznych warunków pracy, co oznacza, że poziom bezpieczeństwa i komfortu pracowników nie powinien ulec zmniejszeniu. To ułatwienie jest w istocie tylko realizacją podstawowych postulatów logicznego uproszczenia prawa pracy. Oczywiście jedna nowelizacja nie jest wystarczająca do tego, aby Kodeks pracy uznać za najlepszy z możliwych, jednak jest to krok w dobrym kierunku, zarówno z punktu widzenia pracodawców, jak i pracowników.