Archiwa tagu: wypadki przy pracy

Wypadki przy pracy: artykuły na temat wypadków przy pracy w serwisie pwljm.pl; Dowiesz się z nich, co jest analizowane podczas tworzenia dokumentacji po wypadkach przy pracy i wypadkach zrównanych z wypadkami przy pracy, jak przebiega proces tworzenia protokołu powypadkowego i jakie inne dokumenty powinny być do niego dołączone.

Wypadek w drodze do pracy, wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy

Rodzaje wypadków związanych z pracą

Dodaj komentarz

Wypadek związany z pracą to pojęcie bardzo precyzyjnie zdefiniowane i aby można było mówić o takim wypadku, konieczne jest spełnienie kilku przesłanek. Co więcej, nie każde zdarzenie uznawane za wypadek musi być wypadkiem w pracy, a niektóre wypadki po pracy mogą zostać potraktowane jako wypadki związane z pracą. Dlaczego?

Definicja wypadku

Wypadek jest to nagłe zdarzenie o potencjalnie różnych przyczynach zewnętrznych, w którego następstwie dochodzi do jakiegokolwiek urazu lub śmierci. O wypadku związanym z pracą mówić można jedynie wtedy, kiedy do zdarzenia takiego dochodzi w czasie wykonywania obowiązków służbowych przez ubezpieczonego. To daje łącznie cztery przesłanki, które muszą być spełnione łącznie, aby wypadek związany z pracą, mógł być także sklasyfikowany, jako wypadek przy pracy: zewnętrzna przyczyna nagłego zdarzenia, poniesienie urazu lub śmierci oraz związek z wykonywaną pracę. Pozornie ta definicja jest wyczerpująca, jednak w praktyce nie zawsze jest wystarczająca.

Wypadki w drodze do pracy

Jeśli w drodze do pracy ubezpieczony ulega wypadkowi, to zgodnie z powyższą definicją nie następuje spełnienie czwartej przesłanki, czyli związku z pracą – tak wydaje się na pierwszy rzut oka. Jednak przepisy jasno precyzują, że w drodze do pracy lub w czasie powrotu do domu pracownik pozostaje w dyspozycji zakładu pracy i przez to wypadki w drodze do lub z pracy traktowane są na równi z tymi, które wydarzają się na stanowisku pracy.

Zobacz film, przedstawiający w skrócie, jakie są rodzaje wypadków i jakie przysługują do nich świadczenia:

Polecenia i wypadki

Ważną kwestią dla ustalenia przebiegu zdarzenia jest wskazanie, czy pracownik czynność, w czasie której wykonywania uległ wypadkowi, zainicjował samodzielnie, czy też na polecenie przełożonych. Dla stwierdzenia wypadku jednak to rozróżnienie nie ma znaczenia, ponieważ zarówno zdarzenia w czasie wykonywania zwykłych zadań służbowych, jak też działań podjętych bez polecenia przełożonych, a będących w interesie zakładu, traktowane są w jednakowy sposób.

Wypadek bez pracy?

Jest jeszcze jedna ważna kategoria wypadków, które wymagają oddzielnego omówienia. Są to tak zwane zdarzenia traktowane na równi z wypadkami związanymi z pracą. Dochodzi do nich w sytuacji, która nie ma bezpośredniego związku z codziennymi czynnościami służbowymi, ale która wynika wyłącznie z przyczyny istniejącego stosunku pracy. Mówiąc wprost – jako sytuacje równoważne z wypadkami w pracy rozpatruje się wypadki w delegacji, przy czynnościach na rzecz zakładowych jednostek związkowych czy innych służbach zakładowych, nawet jeśli działanie takie wykracza poza codzienny zakres obowiązków, ale pozostaje w związku z wykonywaną pracą.

Każdy wypadek jest inny

Zebranie podstawowych zasad i definicji wydaje się zadaniem prostym, natomiast po wypadku należy ustalić jego przebieg i to jest kwestia zdecydowanie bardziej skomplikowana, ponieważ tego rodzaju dochodzenia wymagają bardzo szczegółowych opisów zdarzenia przekazanych przez różne źródła. Analiza wypadków ma bowiem doprowadzić do wydania zaleceń zwiększających bezpieczeństwo i wdrożenia ich w codziennej praktyce zakładu, a więc można śmiało powiedzieć, że każdy wypadek ma konsekwencje zdecydowanie wykraczające poza samo zdarzenie.

Informacje dodatkowe:

Rodzaje wypadków związanych z pracą – prezentacja do pobrania

Zadania służby BHP - co to jest?

Wypadki przy pracy cz. 2: co nie jest wypadkiem?

Dodaj komentarz

W poprzednim wpisie wypadki przy pracy cz. 1: kiedy jest wypadek – omówiona została szerzej definicja wypadku przy pracy. Dla przypomnienia, brzmi ona tak:

Ustawa  z dnia 30 października 2002 r.  o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy  i chorób zawodowych.

Art. 3. 1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1)     podczas   lub w   związku   z wykonywaniem   przez   pracownika   zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2)     podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3)     w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Dzisiaj omówimy, kiedy zdarzenie skutkujące rozstrojem zdrowia pracownika nie może być zaklasyfikowane jako wypadek przy pracy.

Opierając się na powyższej definicji, rozbijmy kryteria uznania zdarzenia za wypadek przy pracy:

Zdarzenie nagłe

Co nie jest wypadkiem?

  • urazy przeciążeniowe, powstałe w związku z wykonywaną pracą, a konkretnie z jakimiś czynnikami biomechanicznymi (np. urazy kolan wskutek wielokrotnie powtarzających się ruchów nogi), które działają na pracownika ciągle lub cyklicznie (ponad 1 dzień)
  • rozstrój zdrowia psychicznego wskutek np. stale występujących w środowisku pracy czynników stresogennych

Przyczyna zewnętrzna

Nie będzie wypadkiem na przykład:

  • zawał serca, jeśli poszkodowany miał zdiagnozowaną chorobę wieńcową (przyczyną rozstroju zdrowia jest choroba wewnętrzna)
  • akt samookaleczenia

Uraz lub śmierć

Tutaj ponownie wykluczeniem zdarzenia jako wypadek przy pracy może być zawał wskutek zdiagnozowanej choroby wieńcowej, ponadto stałych problemów zespołom powypadkowym dostarczają przypadki odnowienia się lumbago / rwy kulszowej / dyskopatii, jeśli poszkodowany już wcześniej miał zdiagnozowane takie choroby (zdaniem wielu lekarzy chorób tych nie da się całkowicie wyleczyć i kolejne wystąpienia objawów /bólu, trudności w poruszaniu się / są raczej pewne).

Kolejnym powodem do wykluczenia zdarzenia jako wypadku przy pracy jest zatrucie. Niektóre rodzaje zatruć nie dają żadnych urazów, nie powodują żadnych problemów medycznych, po usunięciu z organizmu substancji, którą zatruł się poszkodowany. Takie zdarzenie zatem nie może być uznane za wypadek przy pracy, przy czym akurat w temacie zatruć jest dość bogate orzecznictwo sądów, wedle którego w niektórych przypadkach zatrucia uznaje się za wypadek przy pracy (dotyczy to w szczególności zatruć pokarmowych w gastronomii i górnictwa).

Związek z pracą

Wypadki, które wydarzyły się w trakcie samowolnego opuszczenia zakładu pracy przez pracownika, nie mogą być zaklasyfikowane jako wypadki przy pracy – nie ma związku z wykonywaną pracą.

To samo dotyczy wypadków poza zakładem pracy, jeśli poszkodowany opuścił go za przyzwoleniem przełożonych, ale w celu wykonywania czynności prywatnych.

Trzecie wykluczenie, to wypadek w czasie wykonywania czynności prywatnych przez pracownika na terenie zakładu pracy i w godzinach pracy.

Warto dodać, że wykluczenie pierwsze i trzecie w kategorii „Związek z pracą” może także być przyczyną nałożenia kary porządkowej na pracownika.

Zdarzenie nie zostało uznane za wypadek przy pracy, co wtedy?

W takiej sytuacji poszkodowany, jeśli nie zgadza się z decyzją zespołu powypadkowego, ma dwie możliwości:

  • Zgłoszenie uwag do protokołu i przekazanie ich na piśmie pracodawcy, jeszcze zanim ten zatwierdzi protokół powypadkowy. Jeśli pracodawca, mimo zgłoszonych uwag zatwierdzi protokół powypadkowy, wg którego zdarzenia nie uznaje się za wypadek przy pracy, jest jeszcze opcja 2:
  • Zgłoszenie się po poradę prawną do najbliższej siedziby Okręgowego Inspektoratu Pracy – inspektorzy pracy bądź wyjaśnią poszkodowanemu zasadność nieuznania zdarzenia za wypadek przy pracy, bądź podejmą kroki względem pracodawcy, jeśli uwagi poszkodowanego są zasadne.
Wypadek przy pracy - kiedy zdarzenie nim jest? Miniaturka - P.W. LJM Leszek Maruszczyk

Wypadki przy pracy: cz. 1 – kiedy jest wypadek?

Dodaj komentarz

Po dłuższych blogowych „wakacjach” wracamy do publikowania materiałów informacyjnych z zakresu BHP i Prawa Pracy na blogu.

Na „pierwszy ogień” idzie tematyka wypadków przy pracy. Tematyka bardzo rozległa, a zatem powstanie cały cykl wpisów, traktujących o różnych aspektach postępowania powypadkowego i związanych z nim kwestii. Dziś część pierwsza, w której odpowiemy sobie na pytanie:

Co jest wypadkiem przy pracy, a co nie jest?

Informacja: jeśli nie chcesz czytać całego tekstu, zobacz na dole wpisu film, w którym skompresowaliśmy treść tego artykułu 🙂

W tym miejscu warto zacząć od podstaw prawnych, konkretnie od najważniejszego aktu prawnego,

Ustawy  z dnia 30 października 2002 r.  o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy  i chorób zawodowych.

W wymienionej Ustawie w punkcie trzecim odnajdujemy definicję wypadku przy pracy:

Art. 3. 1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1)     podczas   lub w   związku   z wykonywaniem   przez   pracownika   zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2)     podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3)     w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Dalsze podpunkty punktu trzeciego Ustawy regulują kwestie zdarzeń zrównanych z wypadkami przy pracy, oraz kwestie ochrony prawnej po wypadkach m.in. osób wykonujących takie zawody, jak rolnik, sportowiec, poseł i senator, celnik, duchowny, a także osób zatrudnionych na podstawie agencyjnej umowy o pracę i innej.

Kiedy jest wypadek przy pracy infografika P.W. LJM Leszek Maruszczyk

Wchodząc w szczegóły powyższej definicji, omówmy poszczególne warunki uznania zdarzenia za wypadek przy pracy:

Nagłość zdarzenia

Zdarzenie nagłe oznacza, że czynniki, które rozstroiły zdrowie poszkodowanego, trwały nie dłużej, niż jedna zmiana robocza, łącznie z nadgodzinami.

Przyczyna zewnętrzna

W postępowaniu powypadkowym bardzo dużą rolę odgrywa analiza przyczyn wypadku, przede wszystkim po to, by zapobiegać im w przyszłości. Jednak analiza przyczyn zdarzenia (jeszcze na etapie przed uznaniem zdarzenia za wypadek przy pracy) jest również istotna z tego względu, że aby zdarzenie mogło zostać uznane za wypadek przy pracy, przynajmniej jedna z jego przyczyn musi być przyczyną zewnętrzną – zlokalizowaną „poza” poszkodowanym (szerzej ta kwestia omówiona zostanie w jednym z kolejnych wpisów).

Konieczność wystąpienia urazu, lub śmierci

Zespół powypadkowy ocenia bądź samodzielnie, bądź w porozumieniu z lekarzem, czy uszczerbek na zdrowiu powstały w wyniku zdarzenia, miał charakter urazowy. Zatem wszelkie choroby (np. zapalenie opon mózgowych), nawet jeśli w jakimś stopniu powiązane z wykonywaną pracą, nie są podstawą do uznania zdarzenia za wypadek przy pracy (w większości przypadków, są jednak wyjątki od tej reguły).

Podstawą do uznania zdarzenia za wypadek przy pracy, jest także zgon poszkodowanego w okresie do sześciu miesięcy od daty wypadku, o ile zgon ma związek z wypadkiem.

Związek z wykonywaną pracą

Zdarzenie, które nastąpiło wskutek wykonywania czynności prywatnych przez pracownika, nie może być uznane za wypadek przy pracy. Przykładowo: jeśli pracownik opuści stanowisko pracy i uda się np. po prywatne zakupy (nawet za wiedzą i zgodą pracodawcy), a w trakcie drogi do sklepu wydarzy się wypadek komunikacyjny, to zdarzenie, które spotkało takiego pracownika nie może być uznane za wypadek przy pracy.

Słowem zakończenia: aby zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, spełnione muszą być wszystkie z czterech powyżej przedstawionych kryteriów. Niespełnienie chociaż jednego z nich skutkuje nieuznaniem zdarzenia za wypadek przy pracy.

Podsumowanie – streszczenie artykułu – film „Co jest wypadkiem przy pracy”:

Kiedy zdarzenie jest wypadkiem – dodatkowe materiały

W kolejnych wpisach omówimy bardziej szczegółowo kwestie powyższych kryteriów, decydujących o zakwalifikowaniu wypadku, jako wypadku przy pracy.

analiza wypadkowości przy analizie stanu BHP

Analiza stanu BHP – wypadkowość

Dodaj komentarz

Zwyczajowo w styczniu i lutym nasza firma przeprowadza dla klientów analizy stanu BHP. Jednym, z analizowanych przez Nas aspektów bezpieczeństwa jest ogólna statystyka wypadkowości, ze zwróceniem uwagi na przyczyny wypadków przy pracy.

Jaki jest cel analizy wypadkowości?

Analiza stanu BHP, a w szczególności analiza wypadkowości w danej firmie mają na celu sprawdzenie następujących aspektów:

  • Czy powtarzają się wypadki w podobnych okolicznościach – co może wskazywać na jakieś długotrwałe uchybienia w zakresie BHP, niewidoczne przy analizowaniu pojedynczego wypadku, a widoczne przy spojrzeniu w szerszej perspektywie.
  • Czy częstotliwość wypadków wzrasta, co może sugerować np. niekorzystnie zmienione warunki pracy w zakładzie,  bądź też brak skuteczności działań w zakresie bezpieczeństwa – wtedy dodatkowo należy przeanalizować na przestrzeni roku procesy pracy, przy których miało miejsce najwięcej wypadków
  • Czy wzrasta ciężkość wypadków, mierzona tzw. „wskaźnikiem ciężkości” (wartość liczbowa, będąca pochodną ilości wypadków i ilości zwolnień lekarskich związanych z tymi wypadkami) – jeśli ciężkość wypadków istotnie wzrasta, tym prędzej trzeba podjąć odpowiednie kroki zmierzające do zmniejszenia liczby wypadków.

Analiza wypadkowości – co dalej z tymi danymi?

Jak już wyżej napisaliśmy, pewnych kwestii związanych z ogólną wypadkowością w zakładzie po prostu nie widać podczas analizowania jednego wypadku (każdego z osobna, bez powiązania z pozostałymi wypadkami). Często przyczyna wypadków leży głębiej, niż da się to dostrzec na etapie postępowania powypadkowego. Jednocześnie prawidłowe zidentyfikowanie przyczyn wypadków jest niezbędne do zapobiegania im w przyszłości wg schematu:

  • najpierw należy określić, co się stało?
  • w drugiej kolejności prawidłowo należy określić, dlaczego się to stało?
  • następnie ustala się, co należy zrobić, by podobne zdarzenia nie miały miejsca w przyszłości
  • wprowadza się środki zapobiegawcze

Jeśli powyższe 4 punkty zostały rzetelnie wykonane, to o ich skuteczności poinformuje – oczywiście kolejna analiza wypadkowości robiona przy okazji analizy stanu BHP.

Postępowanie po wypadku przy pracy

Cel postępowania powypadkowego

Dodaj komentarz

Po wystąpieniu wypadku przy pracy świadkowie mają obowiązek udzielić poszkodowanym pomocy, zabezpieczyć miejsce zdarzenia i powiadomić przełożonego / pracodawcę.

Pracodawca z kolei ma obowiązek powołać zespół powypadkowy. Zespół powołany przez pracodawcę do zbadania okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy ma właśnie takie zadanie: zbadanie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy.

W wypadkach ciężkich, zbiorowych i śmiertelnych, a czasami też przy wypadkach lekkich, odrębne postępowanie prowadzi Prokuratura i Inspekcja Pracy. Te organy być może mają odmienne cele w swoich postępowaniach, niż zespół powypadkowy powołany przez pracodawcę; jako przykład: Prokuratura bada, czy nie doszło do popełnienia przestępstwa (w rozumieniu Kodeksu Karnego) w związku z wypadkiem.

Czego zespół powypadkowy nie robi?

Krąży wiele mitów na temat postępowania powypadkowego, najczęściej powtarzanym jest taki, że postępowanie powypadkowe jest po to, żeby „wrobić” poszkodowanego pracownika w winę (i w domyśle pozbawić go wszelkich praw związanych z wypadkiem, w tym prawa do świadczeń).

Celem zespołu powypadkowego, powołanego przez pracodawcę, nie jest szukanie winnych, potocznie zwane „szukaniem kozłów ofiarnych”. Oczywiście może się zdarzyć, że po sprawdzeniu przyczyn technicznych, organizacyjnych i ludzkich wypadku, jedyne ujawnione przyczyny są przyczynami ludzkimi, a więc błąd popełnił człowiek. Jednakże popełnienie jakiegoś błędu nie wskazuje jeszcze, że błąd popełniono umyślnie i ta kwestia powinna być zbadana.

Również nietrafione są podejrzenia, jakoby zespół powypadkowy celowo (z jakichś nieznanych przyczyn) dążył do pozbawienia pracownika świadczeń. Warto w tym miejscu wyjaśnić kilka kwestii:

  • Ewentualne świadczenia wypłaca poszkodowanemu pracownikowi, bądź rodzinie pracownika zmarłego wskutek wypadku Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Pracodawca z własnej kieszeni nie płaci żadnych odszkodowań, płacił już przed wypadkiem składki ZUS, z których zaspokojone są wszelkie świadczenia na rzecz poszkodowanego/rodziny.
  • Mniej niebezpieczne dla pracodawcy – z prawnego punktu widzenia – jest rzetelne przeprowadzenie postępowania powypadkowego, niż próby manipulowania jego wynikami na niekorzyść poszkodowanego, lub co gorsza, próby ukrycia wypadku przy pracy (co rzeczywiście pozbawia poszkodowanego prawa do świadczeń z tytułu wypadku).

Po co więc przeprowadza się postępowania po wypadkach przy pracy?

Głównym celem jest:

  • Stwierdzenie, w jakich okolicznościach zdarzył się wypadek i w jakim stopniu okoliczności te miały wpływ na jego wystąpienie. Jeśli duży – należy dążyć, by takie okoliczności się nie powtórzyły.
  • Stwierdzenie, co w procesie pracy zawiodło (bezpośrednie przyczyny: techniczne, organizacyjne i ludzkie) do tego stopnia, że wydarzył się wypadek.
  • Określenie wniosków zmierzających do uniknięcia podobnych wypadków, w podobnych okolicznościach i z podobnych przyczyn.