Archiwum kategorii: Wypadki

W kategorii „wypadki” znajdziesz wszelkie informacje dotyczące praw i obowiązków poszkodowanych, organizatorów pracy, świadków wypadku, osób trzecich (np. rodziny poszkodowanego w wypadku śmiertelnym), ponadto znajdziesz informacje o wypadkach:
– osób zatrudnionych na umowę o pracę (w tym agencyjną)
– osób pełniących funkcje publiczne
– osób zatrudnionych na podstawie umowy cywilnoprawnej
– osób pełniących inne, szczególne funkcje wymienione w Ustawie o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych

Ponadto znajdziesz kryteria podziału zdarzeń na:
– będące wypadkami przy pracy
– nie będące wypadkami przy pracy
– będące lub nie, wypadkami w drodze do pracy, bądź w drodze z pracy do domu
– wypadki zrównane z wypadkami przy pracy
– wypadki ze względu na ciężkość następstw

W kategorii wypadki znajdziesz także informacje dotyczące dokumentów koniecznych do sporządzenia po wszystkich typach wypadków związanych z pracą.

znak ostrzegawczy - wypadki przy umowach cywilnoprawnych

Charakterystyka wypadków osób ubezpieczonych (na podstawie umów cywilnoprawnych)

Dodaj komentarz

W przypadku umów cywilnoprawnych komplikuje się ocena wypadków. To, że do nich dochodzi, to pewne, natomiast istnieją pewne różnice w ocenie przedmiotowych sytuacji – z pewnością można stwierdzić, że osoby pracujące na podstawie umów cywilnoprawnych nie są traktowane na równi z pracownikami – ich uprawnienia są mniejsze i nie nabywa się ich automatycznie.

Wypadek – rejestracja i zalecenia

Podstawowe czynności, jakie musi wykonać pracodawca, którego pracownik uległ wypadkowi, to dopisanie zdarzenia do rejestru wypadków i wydanie zaleceń zwiększenia poziomu bezpieczeństwa. Charakterystyczną cechą wypadków osób ubezpieczonych na podstawie umów cywilnoprawnych jest fakt, że nie muszą być one rejestrowane, natomiast co do wydawania zaleceń – w interesie przedsiębiorcy leży, aby zagrożenie jak najszybciej usunąć.

Forma zatrudnienia na papierze i w praktyce

Obecnie częstą praktyką jest zatrudnianie pracowników na umowę zlecenie (i w tym zdaniu nie ma sprzeczności). Umowa taka ma treść właściwą umowie o pracę (wskazane jest miejsce i czas wykonywania obowiązków, wskazany jest przełożony itd.), natomiast nagłówek głosi, że jest to umowa zlecenie. W takim przypadku wypadek przy pracy może zostać uznany za wypadek pracowniczy, ponieważ zgodnie z dominującym orzecznictwem umowę ocenia się nie po tytule, ale po treści, ergo taką formę umowy uznać należy za umowę o pracę. To nakłada na pracodawcę pełnię obowiązków związanych z wypadkiem.

Podstawowa różnica w definicji

W przypadku wypadków pracowniczych wypadek musi mieć związek z pracą – w przypadku osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych taka definicja nie ma sensu prawnego, więc zostało to zastąpione bardziej abstrakcyjną konstrukcją mówiącą o w czasie wykonywania określonych w umowie czynności lub czynności niezbędnych do ich wykonania, nawet jeśli nie są one odpłatne, ale odbywają się w okresie objęcia ubezpieczeniem wypadkowym”. Takie postawienie sprawy oznacza, że osoba mająca polecenie pomalowania płotu na podstawie umowy o dzieło, może ulec niepracowniczemu wypadkowi przy pracy w czasie odbywania przejazdu do sklepu w celu zakupu farby, przy czym można założyć, że w tym przypadku, analogicznie, jak ma to miejsce w pracowniczych wypadkach przy pracy, wymaga się, aby była to podróż najkrótsza (lub ekonomicznie najszybsza). Co więcej, w szczególnych przypadkach za niepracownicze wypadki przy pracy mogą zostać uznane również wypadki w czasie uprawiania sportu lub pobierania nauki.

Nie należy zapominać, że poszkodowanemu, niezależnie od stosunku pracy lub podstawy zatrudnienia wolno skorzystać z uprawnień nadawanych przez Kodeks Cywilny – w przypadku umów cywilnoprawnych jest to często podstawowe narzędzie dochodzenia swoich roszczeń, przy czym należy nadmienić, iż wykorzystanie przepisów KC nie jest uzależnione od opłacenia ubezpieczenia wypadkowego i następuje na wniosek poszkodowanego, natomiast stroną pozwaną będzie firma, na rzecz której poszkodowany wykonywał pracę (a więc w przypadku umów agencyjnych nie agencja, ale firma, w której siedzibie wykonywano obowiązki).

Charakterystyka wypadków zrównanych z wypadkami przy pracy

Dodaj komentarz

Istnieje w przepisach pewna grupa wypadków, które, choć nie zachodzi w ich przypadku bezpośredni związek z wykonywaniem czynności służbowych, traktowane są na równi z wypadkami przy pracy. Tego rodzaju sytuacje dotyczą zdarzeń, które, choć nie są bezpośrednio związane z pracą, mogą mieć miejsce jedynie w przypadku pracownika danej firmy. Brzmi to nieco zawile, ale ze względów praktycznych takiego stopnia abstrakcji wymaga sformułowanie przepisów.

Wypadki zrównane z wypadkami przy pracy

Aby ułatwić praktyczne rozpoznanie okoliczności wypadku i umożliwić stwierdzenie, czy w konkretnym przypadku zaistniał wypadek równoważny wypadkowi przy pracy, czy nie, wprowadzono dodatkowe charakterystyki dla trzech rodzajów sytuacji, w których dochodzi do wypadków. W rozumieniu przepisów za wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy dochodzi:

  • jeśli pracownik realizuje zadania zlecone przez działające w obrębie zakładu jednostki związkowe. Warunkiem oczywiście jest odpowiedni poziom bezpieczeństwa zapewniany przez środki ochrony indywidualnej i inne zabezpieczenia w czasie trwania czynności – gdyby do wypadku doszło z racji złego zabezpieczenia miejsca działania albo niedostosowania zadań do kompetencji pracownika, nadal można mówić o wypadku, ale jego klasyfikacja jest sprawą bardziej skomplikowaną;
  • jeśli pracownik przebywa w podróży służbowej, a rozpatrywane zdarzenie ma związek z zadaniami, które zostały powierzone pracownikowi na czas podróży. Wypadkiem zrównanym z wypadkiem przy pracy będzie więc wypadek drogowy w czasie przejazdu na szkolenie lub w miejscu odbywania spotkań służbowych, ale już wypadek w czasie wolnym – nie;
  • jeśli pracownik odbywa służbę w jednostce samoobrony lub zakładowej straży pożarnej, przy czym w tym przypadku nie ma znaczenia, czy miejsce służby znajdowało się na terenie zakładu pracodawcy czy poza nim.

Wypadki zrównane z wypadkami przy pracy – podsumowanie graficzne

Wypadki zrównane z wypadkami przy pracy: infografika

Infografika: wypadki zrównane z wypadkami przy pracy

Nadal w mocy pozostają oczywiście podstawowe kryteria charakterystyczne wypadku: nagłość zdarzenia, zewnętrzna przyczyna oraz konsekwencje, do których zalicza się uraz lub śmierć pracownika. W przypadku wypadków zrównanych z wypadkami przy pracy obowiązują te same zasady ustalania okoliczności i pracownik nabywa w związku z wypadkiem identyczne prawa do zasiłków.

Co ważne, wypadkowi zrównanemu z wypadkiem przy pracy może ulec jedynie pracownik. To oznacza, że wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy nie może zostać stwierdzony w przypadku osób pobierających stypendia, przyuczanych do zawodu ani pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych. Katalog wyłączeń jest zresztą szerszy, jednak pozostałe sytuacje mają miejsce stosunkowo rzadko, w związku z tym również praktyka orzecznicza jest uboższa.

Podsumowując: zrównanie wypadku z wypadkiem przy pracy ma wymiar formalny, ponieważ dotyczy jedynie kwestii związanych ze sporządzaniem dokumentacji powypadkowej. Nie wpływa to natomiast na uprawnienia pracownika, zmianie nie ulega również sama definicja wypadku ani warunki uznania danego zdarzenia za związane z pracą – w tym przypadku katalog wygląda nieco inaczej, jednak ciągłość przyczynowo-skutkowa między zatrudnieniem a wypadkiem pozostaje zachowana, ponieważ osoby niezatrudnione nie mogą ulegać wypadkom przy pracy, ergo tej kwestii również zrównanie nie zmienia.

Dodatkowe informacje:

Infografika na temat wypadków zrównanych z wypadkami przy pracy – pobierz.

Wypadek w drodze do pracy, wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy

Rodzaje wypadków związanych z pracą

Dodaj komentarz

Wypadek związany z pracą to pojęcie bardzo precyzyjnie zdefiniowane i aby można było mówić o takim wypadku, konieczne jest spełnienie kilku przesłanek. Co więcej, nie każde zdarzenie uznawane za wypadek musi być wypadkiem w pracy, a niektóre wypadki po pracy mogą zostać potraktowane jako wypadki związane z pracą. Dlaczego?

Definicja wypadku

Wypadek jest to nagłe zdarzenie o potencjalnie różnych przyczynach zewnętrznych, w którego następstwie dochodzi do jakiegokolwiek urazu lub śmierci. O wypadku związanym z pracą mówić można jedynie wtedy, kiedy do zdarzenia takiego dochodzi w czasie wykonywania obowiązków służbowych przez ubezpieczonego. To daje łącznie cztery przesłanki, które muszą być spełnione łącznie, aby wypadek związany z pracą, mógł być także sklasyfikowany, jako wypadek przy pracy: zewnętrzna przyczyna nagłego zdarzenia, poniesienie urazu lub śmierci oraz związek z wykonywaną pracę. Pozornie ta definicja jest wyczerpująca, jednak w praktyce nie zawsze jest wystarczająca.

Wypadki w drodze do pracy

Jeśli w drodze do pracy ubezpieczony ulega wypadkowi, to zgodnie z powyższą definicją nie następuje spełnienie czwartej przesłanki, czyli związku z pracą – tak wydaje się na pierwszy rzut oka. Jednak przepisy jasno precyzują, że w drodze do pracy lub w czasie powrotu do domu pracownik pozostaje w dyspozycji zakładu pracy i przez to wypadki w drodze do lub z pracy traktowane są na równi z tymi, które wydarzają się na stanowisku pracy.

Zobacz film, przedstawiający w skrócie, jakie są rodzaje wypadków i jakie przysługują do nich świadczenia:

Polecenia i wypadki

Ważną kwestią dla ustalenia przebiegu zdarzenia jest wskazanie, czy pracownik czynność, w czasie której wykonywania uległ wypadkowi, zainicjował samodzielnie, czy też na polecenie przełożonych. Dla stwierdzenia wypadku jednak to rozróżnienie nie ma znaczenia, ponieważ zarówno zdarzenia w czasie wykonywania zwykłych zadań służbowych, jak też działań podjętych bez polecenia przełożonych, a będących w interesie zakładu, traktowane są w jednakowy sposób.

Wypadek bez pracy?

Jest jeszcze jedna ważna kategoria wypadków, które wymagają oddzielnego omówienia. Są to tak zwane zdarzenia traktowane na równi z wypadkami związanymi z pracą. Dochodzi do nich w sytuacji, która nie ma bezpośredniego związku z codziennymi czynnościami służbowymi, ale która wynika wyłącznie z przyczyny istniejącego stosunku pracy. Mówiąc wprost – jako sytuacje równoważne z wypadkami w pracy rozpatruje się wypadki w delegacji, przy czynnościach na rzecz zakładowych jednostek związkowych czy innych służbach zakładowych, nawet jeśli działanie takie wykracza poza codzienny zakres obowiązków, ale pozostaje w związku z wykonywaną pracą.

Każdy wypadek jest inny

Zebranie podstawowych zasad i definicji wydaje się zadaniem prostym, natomiast po wypadku należy ustalić jego przebieg i to jest kwestia zdecydowanie bardziej skomplikowana, ponieważ tego rodzaju dochodzenia wymagają bardzo szczegółowych opisów zdarzenia przekazanych przez różne źródła. Analiza wypadków ma bowiem doprowadzić do wydania zaleceń zwiększających bezpieczeństwo i wdrożenia ich w codziennej praktyce zakładu, a więc można śmiało powiedzieć, że każdy wypadek ma konsekwencje zdecydowanie wykraczające poza samo zdarzenie.

Informacje dodatkowe:

Rodzaje wypadków związanych z pracą – prezentacja do pobrania

Zadania służby BHP - co to jest?

Wypadki przy pracy cz. 2: co nie jest wypadkiem?

Dodaj komentarz

W poprzednim wpisie wypadki przy pracy cz. 1: kiedy jest wypadek – omówiona została szerzej definicja wypadku przy pracy. Dla przypomnienia, brzmi ona tak:

Ustawa  z dnia 30 października 2002 r.  o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy  i chorób zawodowych.

Art. 3. 1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1)     podczas   lub w   związku   z wykonywaniem   przez   pracownika   zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2)     podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3)     w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Dzisiaj omówimy, kiedy zdarzenie skutkujące rozstrojem zdrowia pracownika nie może być zaklasyfikowane jako wypadek przy pracy.

Opierając się na powyższej definicji, rozbijmy kryteria uznania zdarzenia za wypadek przy pracy:

Zdarzenie nagłe

Co nie jest wypadkiem?

  • urazy przeciążeniowe, powstałe w związku z wykonywaną pracą, a konkretnie z jakimiś czynnikami biomechanicznymi (np. urazy kolan wskutek wielokrotnie powtarzających się ruchów nogi), które działają na pracownika ciągle lub cyklicznie (ponad 1 dzień)
  • rozstrój zdrowia psychicznego wskutek np. stale występujących w środowisku pracy czynników stresogennych

Przyczyna zewnętrzna

Nie będzie wypadkiem na przykład:

  • zawał serca, jeśli poszkodowany miał zdiagnozowaną chorobę wieńcową (przyczyną rozstroju zdrowia jest choroba wewnętrzna)
  • akt samookaleczenia

Uraz lub śmierć

Tutaj ponownie wykluczeniem zdarzenia jako wypadek przy pracy może być zawał wskutek zdiagnozowanej choroby wieńcowej, ponadto stałych problemów zespołom powypadkowym dostarczają przypadki odnowienia się lumbago / rwy kulszowej / dyskopatii, jeśli poszkodowany już wcześniej miał zdiagnozowane takie choroby (zdaniem wielu lekarzy chorób tych nie da się całkowicie wyleczyć i kolejne wystąpienia objawów /bólu, trudności w poruszaniu się / są raczej pewne).

Kolejnym powodem do wykluczenia zdarzenia jako wypadku przy pracy jest zatrucie. Niektóre rodzaje zatruć nie dają żadnych urazów, nie powodują żadnych problemów medycznych, po usunięciu z organizmu substancji, którą zatruł się poszkodowany. Takie zdarzenie zatem nie może być uznane za wypadek przy pracy, przy czym akurat w temacie zatruć jest dość bogate orzecznictwo sądów, wedle którego w niektórych przypadkach zatrucia uznaje się za wypadek przy pracy (dotyczy to w szczególności zatruć pokarmowych w gastronomii i górnictwa).

Związek z pracą

Wypadki, które wydarzyły się w trakcie samowolnego opuszczenia zakładu pracy przez pracownika, nie mogą być zaklasyfikowane jako wypadki przy pracy – nie ma związku z wykonywaną pracą.

To samo dotyczy wypadków poza zakładem pracy, jeśli poszkodowany opuścił go za przyzwoleniem przełożonych, ale w celu wykonywania czynności prywatnych.

Trzecie wykluczenie, to wypadek w czasie wykonywania czynności prywatnych przez pracownika na terenie zakładu pracy i w godzinach pracy.

Warto dodać, że wykluczenie pierwsze i trzecie w kategorii „Związek z pracą” może także być przyczyną nałożenia kary porządkowej na pracownika.

Zdarzenie nie zostało uznane za wypadek przy pracy, co wtedy?

W takiej sytuacji poszkodowany, jeśli nie zgadza się z decyzją zespołu powypadkowego, ma dwie możliwości:

  • Zgłoszenie uwag do protokołu i przekazanie ich na piśmie pracodawcy, jeszcze zanim ten zatwierdzi protokół powypadkowy. Jeśli pracodawca, mimo zgłoszonych uwag zatwierdzi protokół powypadkowy, wg którego zdarzenia nie uznaje się za wypadek przy pracy, jest jeszcze opcja 2:
  • Zgłoszenie się po poradę prawną do najbliższej siedziby Okręgowego Inspektoratu Pracy – inspektorzy pracy bądź wyjaśnią poszkodowanemu zasadność nieuznania zdarzenia za wypadek przy pracy, bądź podejmą kroki względem pracodawcy, jeśli uwagi poszkodowanego są zasadne.
Wypadek przy pracy - kiedy zdarzenie nim jest? Miniaturka - P.W. LJM Leszek Maruszczyk

Wypadki przy pracy: cz. 1 – kiedy jest wypadek?

Dodaj komentarz

Po dłuższych blogowych „wakacjach” wracamy do publikowania materiałów informacyjnych z zakresu BHP i Prawa Pracy na blogu.

Na „pierwszy ogień” idzie tematyka wypadków przy pracy. Tematyka bardzo rozległa, a zatem powstanie cały cykl wpisów, traktujących o różnych aspektach postępowania powypadkowego i związanych z nim kwestii. Dziś część pierwsza, w której odpowiemy sobie na pytanie:

Co jest wypadkiem przy pracy, a co nie jest?

Informacja: jeśli nie chcesz czytać całego tekstu, zobacz na dole wpisu film, w którym skompresowaliśmy treść tego artykułu 🙂

W tym miejscu warto zacząć od podstaw prawnych, konkretnie od najważniejszego aktu prawnego,

Ustawy  z dnia 30 października 2002 r.  o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy  i chorób zawodowych.

W wymienionej Ustawie w punkcie trzecim odnajdujemy definicję wypadku przy pracy:

Art. 3. 1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1)     podczas   lub w   związku   z wykonywaniem   przez   pracownika   zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2)     podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3)     w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Dalsze podpunkty punktu trzeciego Ustawy regulują kwestie zdarzeń zrównanych z wypadkami przy pracy, oraz kwestie ochrony prawnej po wypadkach m.in. osób wykonujących takie zawody, jak rolnik, sportowiec, poseł i senator, celnik, duchowny, a także osób zatrudnionych na podstawie agencyjnej umowy o pracę i innej.

Kiedy jest wypadek przy pracy infografika P.W. LJM Leszek Maruszczyk

Wchodząc w szczegóły powyższej definicji, omówmy poszczególne warunki uznania zdarzenia za wypadek przy pracy:

Nagłość zdarzenia

Zdarzenie nagłe oznacza, że czynniki, które rozstroiły zdrowie poszkodowanego, trwały nie dłużej, niż jedna zmiana robocza, łącznie z nadgodzinami.

Przyczyna zewnętrzna

W postępowaniu powypadkowym bardzo dużą rolę odgrywa analiza przyczyn wypadku, przede wszystkim po to, by zapobiegać im w przyszłości. Jednak analiza przyczyn zdarzenia (jeszcze na etapie przed uznaniem zdarzenia za wypadek przy pracy) jest również istotna z tego względu, że aby zdarzenie mogło zostać uznane za wypadek przy pracy, przynajmniej jedna z jego przyczyn musi być przyczyną zewnętrzną – zlokalizowaną „poza” poszkodowanym (szerzej ta kwestia omówiona zostanie w jednym z kolejnych wpisów).

Konieczność wystąpienia urazu, lub śmierci

Zespół powypadkowy ocenia bądź samodzielnie, bądź w porozumieniu z lekarzem, czy uszczerbek na zdrowiu powstały w wyniku zdarzenia, miał charakter urazowy. Zatem wszelkie choroby (np. zapalenie opon mózgowych), nawet jeśli w jakimś stopniu powiązane z wykonywaną pracą, nie są podstawą do uznania zdarzenia za wypadek przy pracy (w większości przypadków, są jednak wyjątki od tej reguły).

Podstawą do uznania zdarzenia za wypadek przy pracy, jest także zgon poszkodowanego w okresie do sześciu miesięcy od daty wypadku, o ile zgon ma związek z wypadkiem.

Związek z wykonywaną pracą

Zdarzenie, które nastąpiło wskutek wykonywania czynności prywatnych przez pracownika, nie może być uznane za wypadek przy pracy. Przykładowo: jeśli pracownik opuści stanowisko pracy i uda się np. po prywatne zakupy (nawet za wiedzą i zgodą pracodawcy), a w trakcie drogi do sklepu wydarzy się wypadek komunikacyjny, to zdarzenie, które spotkało takiego pracownika nie może być uznane za wypadek przy pracy.

Słowem zakończenia: aby zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, spełnione muszą być wszystkie z czterech powyżej przedstawionych kryteriów. Niespełnienie chociaż jednego z nich skutkuje nieuznaniem zdarzenia za wypadek przy pracy.

Podsumowanie – streszczenie artykułu – film „Co jest wypadkiem przy pracy”:

Kiedy zdarzenie jest wypadkiem – dodatkowe materiały

W kolejnych wpisach omówimy bardziej szczegółowo kwestie powyższych kryteriów, decydujących o zakwalifikowaniu wypadku, jako wypadku przy pracy.