Archiwa tagu: dokumentacja powypadkowa

Dokumentacja powypadkowa

Są tu zebrane wszystkie treści informacyjne bloga firmy P.W. LJM Leszek Maruszczyk, związane z dokumentami koniecznymi do sporządzenia po wypadkach przy pracy, wypadkach zrównanych z wypadkami przy pracy na mocy Ustawy o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, lub z tytułu przepisów szczególnych.

Wpisy otagowane „dokumentacja powypadkowa” będą więc zbiorem wiedzy o wypadkach:

  • przy pracy
  • zrównanych z wypadkami przy pracy
  • wypadkach osób ubezpieczonych – właścicieli firm, osób wykonujących zadania na podstawie umów cywilnoprawnych (zlecenie, dzieło)
  • wypadkach w drodze do pracy i z pracy.

Charakterystyka wypadków zrównanych z wypadkami przy pracy

Istnieje w przepisach pewna grupa wypadków, które, choć nie zachodzi w ich przypadku bezpośredni związek z wykonywaniem czynności służbowych, traktowane są na równi z wypadkami przy pracy. Tego rodzaju sytuacje dotyczą zdarzeń, które, choć nie są bezpośrednio związane z pracą, mogą mieć miejsce jedynie w przypadku pracownika danej firmy. Brzmi to nieco zawile, ale ze względów praktycznych takiego stopnia abstrakcji wymaga sformułowanie przepisów.

Wypadki zrównane z wypadkami przy pracy

Aby ułatwić praktyczne rozpoznanie okoliczności wypadku i umożliwić stwierdzenie, czy w konkretnym przypadku zaistniał wypadek równoważny wypadkowi przy pracy, czy nie, wprowadzono dodatkowe charakterystyki dla trzech rodzajów sytuacji, w których dochodzi do wypadków. W rozumieniu przepisów za wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy dochodzi:

  • jeśli pracownik realizuje zadania zlecone przez działające w obrębie zakładu jednostki związkowe. Warunkiem oczywiście jest odpowiedni poziom bezpieczeństwa zapewniany przez środki ochrony indywidualnej i inne zabezpieczenia w czasie trwania czynności – gdyby do wypadku doszło z racji złego zabezpieczenia miejsca działania albo niedostosowania zadań do kompetencji pracownika, nadal można mówić o wypadku, ale jego klasyfikacja jest sprawą bardziej skomplikowaną;
  • jeśli pracownik przebywa w podróży służbowej, a rozpatrywane zdarzenie ma związek z zadaniami, które zostały powierzone pracownikowi na czas podróży. Wypadkiem zrównanym z wypadkiem przy pracy będzie więc wypadek drogowy w czasie przejazdu na szkolenie lub w miejscu odbywania spotkań służbowych, ale już wypadek w czasie wolnym – nie;
  • jeśli pracownik odbywa służbę w jednostce samoobrony lub zakładowej straży pożarnej, przy czym w tym przypadku nie ma znaczenia, czy miejsce służby znajdowało się na terenie zakładu pracodawcy czy poza nim.

Wypadki zrównane z wypadkami przy pracy – podsumowanie graficzne

Wypadki zrównane z wypadkami przy pracy: infografika

Infografika: wypadki zrównane z wypadkami przy pracy

Nadal w mocy pozostają oczywiście podstawowe kryteria charakterystyczne wypadku: nagłość zdarzenia, zewnętrzna przyczyna oraz konsekwencje, do których zalicza się uraz lub śmierć pracownika. W przypadku wypadków zrównanych z wypadkami przy pracy obowiązują te same zasady ustalania okoliczności i pracownik nabywa w związku z wypadkiem identyczne prawa do zasiłków.

Co ważne, wypadkowi zrównanemu z wypadkiem przy pracy może ulec jedynie pracownik. To oznacza, że wypadek zrównany z wypadkiem przy pracy nie może zostać stwierdzony w przypadku osób pobierających stypendia, przyuczanych do zawodu ani pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych. Katalog wyłączeń jest zresztą szerszy, jednak pozostałe sytuacje mają miejsce stosunkowo rzadko, w związku z tym również praktyka orzecznicza jest uboższa.

Podsumowując: zrównanie wypadku z wypadkiem przy pracy ma wymiar formalny, ponieważ dotyczy jedynie kwestii związanych ze sporządzaniem dokumentacji powypadkowej. Nie wpływa to natomiast na uprawnienia pracownika, zmianie nie ulega również sama definicja wypadku ani warunki uznania danego zdarzenia za związane z pracą – w tym przypadku katalog wygląda nieco inaczej, jednak ciągłość przyczynowo-skutkowa między zatrudnieniem a wypadkiem pozostaje zachowana, ponieważ osoby niezatrudnione nie mogą ulegać wypadkom przy pracy, ergo tej kwestii również zrównanie nie zmienia.

Dodatkowe informacje:

Infografika na temat wypadków zrównanych z wypadkami przy pracy – pobierz.

Wypadek drogowy - w drodze do pracy

Charakterystyka wypadków w drodze do pracy i z pracy

Wypadek w drodze do pracy wydaje się łatwy do scharakteryzowania, jednak w praktyce pojęcie to jest dość szerokie, a jednocześnie obwarowane kilkoma ograniczeniami, które sprawiają, że nie każda droga do pracy jest tak samo dobra w rozumieniu przepisów.

Którędy do pracy?

Przepisy, a konkretnie ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, definiuje wypadki przy pracy jako zdarzenia, które miały miejsce w drodze do pracy lub z pracy, ale tylko pod warunkiem, że droga ta była najkrótszą możliwą i nie została przerwana, a więc w tym czasie pracownikowi nie wolno załatwiać spraw prywatnych, nawet jeśli pozornie nie wpływa to na czas potrzebny na pokonanie drogi do pracy lub z pracy. W przeciwnym razie zdarzenie nie zostanie uznane za wypadek w drodze do pracy.

Nie tylko do domu

Co ważne, wypadki w drodze do lub z pracy nie są na stałe związane z trasą dom-praca-dom. Ustawodawca dopuszcza bowiem zamknięty katalog innych punktów:

  • inne miejsce zatrudnienia;
  • miejsca zwykłego wykonywania funkcji służbowych;
  • miejsca zwykłego spożywania posiłków;
  • miejsca odbywania nauki.

Co może się wydarzyć w drodze do pracy?

W tym przypadku oczywiście nie ma mowy o zamkniętym katalogu wypadków, natomiast z pewnością można stworzyć listę dość często powtarzających się zdarzeń. Do tych na pewno można zaliczyć wypadki drogowe, urazy spowodowane oblodzeniem chodnika, potknięcia, ale także – na szczęście zdecydowanie rzadziej występujące – wypadki spowodowane świadomym i celowym działaniem osób trzecich.

Świadczenia związane z wypadkami mającymi miejsce w drodze do pracy

Każdy pracownik, który uległ wypadkowi w drodze z pracy lub do pracy, ma prawo do pełnego wynagrodzenia przez 33 dni w ciągu roku (czas ten może być dzielony między krótsze okresy niezdolności do pracy występujące po kilku wypadkach), a następnie zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego. Jeśli powstała wskutek wypadku niezdolność do pracy będzie miała charakter trwały, można ubiegać się również o rentę z tytułu niezdolności do pracy – o jej przyznaniu, podobnie jak o przyznaniu świadczenia rehabilitacyjnego, decyduje jednak lekarz orzecznik, natomiast prawo do wynagrodzenia i zasiłku chorobowego nie podlegają jego ocenie, a wynikają wprost z przepisów prawa, choć oczywiście ograniczony jest czas, przez jaki wszystkie te świadczenia mogą być wypłacane.

Nie ma natomiast możliwości uzyskania jednorazowego odszkodowania z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z tytułu wypadku w drodze do pracy lub z pracy. Jak więc widać, sama definicja już jest mocno skomplikowana i mglista, a dodatkowe komplikacje, dotyczące szczególnie oceny parametrów subiektywnych, takich jak czas podróży i wielkość doznanych urazów sprawiają, że kwestie związane z wypadkami w drodze do pracy są zwykle bardzo skomplikowane i trudno tu o jakiekolwiek uogólnienia na wyższym poziomie szczegółowości.

Zadania służby BHP - co to jest?

Wypadki przy pracy cz. 2: co nie jest wypadkiem?

W poprzednim wpisie wypadki przy pracy cz. 1: kiedy jest wypadek – omówiona została szerzej definicja wypadku przy pracy. Dla przypomnienia, brzmi ona tak:

Ustawa  z dnia 30 października 2002 r.  o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy  i chorób zawodowych.

Art. 3. 1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1)     podczas   lub w   związku   z wykonywaniem   przez   pracownika   zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2)     podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3)     w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Dzisiaj omówimy, kiedy zdarzenie skutkujące rozstrojem zdrowia pracownika nie może być zaklasyfikowane jako wypadek przy pracy.

Opierając się na powyższej definicji, rozbijmy kryteria uznania zdarzenia za wypadek przy pracy:

Zdarzenie nagłe

Co nie jest wypadkiem?

  • urazy przeciążeniowe, powstałe w związku z wykonywaną pracą, a konkretnie z jakimiś czynnikami biomechanicznymi (np. urazy kolan wskutek wielokrotnie powtarzających się ruchów nogi), które działają na pracownika ciągle lub cyklicznie (ponad 1 dzień)
  • rozstrój zdrowia psychicznego wskutek np. stale występujących w środowisku pracy czynników stresogennych

Przyczyna zewnętrzna

Nie będzie wypadkiem na przykład:

  • zawał serca, jeśli poszkodowany miał zdiagnozowaną chorobę wieńcową (przyczyną rozstroju zdrowia jest choroba wewnętrzna)
  • akt samookaleczenia

Uraz lub śmierć

Tutaj ponownie wykluczeniem zdarzenia jako wypadek przy pracy może być zawał wskutek zdiagnozowanej choroby wieńcowej, ponadto stałych problemów zespołom powypadkowym dostarczają przypadki odnowienia się lumbago / rwy kulszowej / dyskopatii, jeśli poszkodowany już wcześniej miał zdiagnozowane takie choroby (zdaniem wielu lekarzy chorób tych nie da się całkowicie wyleczyć i kolejne wystąpienia objawów /bólu, trudności w poruszaniu się / są raczej pewne).

Kolejnym powodem do wykluczenia zdarzenia jako wypadku przy pracy jest zatrucie. Niektóre rodzaje zatruć nie dają żadnych urazów, nie powodują żadnych problemów medycznych, po usunięciu z organizmu substancji, którą zatruł się poszkodowany. Takie zdarzenie zatem nie może być uznane za wypadek przy pracy, przy czym akurat w temacie zatruć jest dość bogate orzecznictwo sądów, wedle którego w niektórych przypadkach zatrucia uznaje się za wypadek przy pracy (dotyczy to w szczególności zatruć pokarmowych w gastronomii i górnictwa).

Związek z pracą

Wypadki, które wydarzyły się w trakcie samowolnego opuszczenia zakładu pracy przez pracownika, nie mogą być zaklasyfikowane jako wypadki przy pracy – nie ma związku z wykonywaną pracą.

To samo dotyczy wypadków poza zakładem pracy, jeśli poszkodowany opuścił go za przyzwoleniem przełożonych, ale w celu wykonywania czynności prywatnych.

Trzecie wykluczenie, to wypadek w czasie wykonywania czynności prywatnych przez pracownika na terenie zakładu pracy i w godzinach pracy.

Warto dodać, że wykluczenie pierwsze i trzecie w kategorii „Związek z pracą” może także być przyczyną nałożenia kary porządkowej na pracownika.

Zdarzenie nie zostało uznane za wypadek przy pracy, co wtedy?

W takiej sytuacji poszkodowany, jeśli nie zgadza się z decyzją zespołu powypadkowego, ma dwie możliwości:

  • Zgłoszenie uwag do protokołu i przekazanie ich na piśmie pracodawcy, jeszcze zanim ten zatwierdzi protokół powypadkowy. Jeśli pracodawca, mimo zgłoszonych uwag zatwierdzi protokół powypadkowy, wg którego zdarzenia nie uznaje się za wypadek przy pracy, jest jeszcze opcja 2:
  • Zgłoszenie się po poradę prawną do najbliższej siedziby Okręgowego Inspektoratu Pracy – inspektorzy pracy bądź wyjaśnią poszkodowanemu zasadność nieuznania zdarzenia za wypadek przy pracy, bądź podejmą kroki względem pracodawcy, jeśli uwagi poszkodowanego są zasadne.
Wypadek przy pracy - kiedy zdarzenie nim jest? Miniaturka - P.W. LJM Leszek Maruszczyk

Wypadki przy pracy: cz. 1 – kiedy jest wypadek?

Po dłuższych blogowych „wakacjach” wracamy do publikowania materiałów informacyjnych z zakresu BHP i Prawa Pracy na blogu.

Na „pierwszy ogień” idzie tematyka wypadków przy pracy. Tematyka bardzo rozległa, a zatem powstanie cały cykl wpisów, traktujących o różnych aspektach postępowania powypadkowego i związanych z nim kwestii. Dziś część pierwsza, w której odpowiemy sobie na pytanie:

Co jest wypadkiem przy pracy, a co nie jest?

Informacja: jeśli nie chcesz czytać całego tekstu, zobacz na dole wpisu film, w którym skompresowaliśmy treść tego artykułu 🙂

W tym miejscu warto zacząć od podstaw prawnych, konkretnie od najważniejszego aktu prawnego,

Ustawy  z dnia 30 października 2002 r.  o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy  i chorób zawodowych.

W wymienionej Ustawie w punkcie trzecim odnajdujemy definicję wypadku przy pracy:

Art. 3. 1. Za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1)     podczas   lub w   związku   z wykonywaniem   przez   pracownika   zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2)     podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3)     w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Dalsze podpunkty punktu trzeciego Ustawy regulują kwestie zdarzeń zrównanych z wypadkami przy pracy, oraz kwestie ochrony prawnej po wypadkach m.in. osób wykonujących takie zawody, jak rolnik, sportowiec, poseł i senator, celnik, duchowny, a także osób zatrudnionych na podstawie agencyjnej umowy o pracę i innej.

Kiedy jest wypadek przy pracy infografika P.W. LJM Leszek Maruszczyk

Wchodząc w szczegóły powyższej definicji, omówmy poszczególne warunki uznania zdarzenia za wypadek przy pracy:

Nagłość zdarzenia

Zdarzenie nagłe oznacza, że czynniki, które rozstroiły zdrowie poszkodowanego, trwały nie dłużej, niż jedna zmiana robocza, łącznie z nadgodzinami.

Przyczyna zewnętrzna

W postępowaniu powypadkowym bardzo dużą rolę odgrywa analiza przyczyn wypadku, przede wszystkim po to, by zapobiegać im w przyszłości. Jednak analiza przyczyn zdarzenia (jeszcze na etapie przed uznaniem zdarzenia za wypadek przy pracy) jest również istotna z tego względu, że aby zdarzenie mogło zostać uznane za wypadek przy pracy, przynajmniej jedna z jego przyczyn musi być przyczyną zewnętrzną – zlokalizowaną „poza” poszkodowanym (szerzej ta kwestia omówiona zostanie w jednym z kolejnych wpisów).

Konieczność wystąpienia urazu, lub śmierci

Zespół powypadkowy ocenia bądź samodzielnie, bądź w porozumieniu z lekarzem, czy uszczerbek na zdrowiu powstały w wyniku zdarzenia, miał charakter urazowy. Zatem wszelkie choroby (np. zapalenie opon mózgowych), nawet jeśli w jakimś stopniu powiązane z wykonywaną pracą, nie są podstawą do uznania zdarzenia za wypadek przy pracy (w większości przypadków, są jednak wyjątki od tej reguły).

Podstawą do uznania zdarzenia za wypadek przy pracy, jest także zgon poszkodowanego w okresie do sześciu miesięcy od daty wypadku, o ile zgon ma związek z wypadkiem.

Związek z wykonywaną pracą

Zdarzenie, które nastąpiło wskutek wykonywania czynności prywatnych przez pracownika, nie może być uznane za wypadek przy pracy. Przykładowo: jeśli pracownik opuści stanowisko pracy i uda się np. po prywatne zakupy (nawet za wiedzą i zgodą pracodawcy), a w trakcie drogi do sklepu wydarzy się wypadek komunikacyjny, to zdarzenie, które spotkało takiego pracownika nie może być uznane za wypadek przy pracy.

Słowem zakończenia: aby zdarzenie zostało uznane za wypadek przy pracy, spełnione muszą być wszystkie z czterech powyżej przedstawionych kryteriów. Niespełnienie chociaż jednego z nich skutkuje nieuznaniem zdarzenia za wypadek przy pracy.

Podsumowanie – streszczenie artykułu – film „Co jest wypadkiem przy pracy”:

Kiedy zdarzenie jest wypadkiem – dodatkowe materiały

W kolejnych wpisach omówimy bardziej szczegółowo kwestie powyższych kryteriów, decydujących o zakwalifikowaniu wypadku, jako wypadku przy pracy.